Cách đây 10 năm nói đến cát nhân tạo người ta cho rằng đó là chuyện ở bên Tây bên Tàu hay chí ít có ở ta thì cũng tận nơi rừng xanh núi thẳm nơi người ta bắt sông chảy ngược bắt núi cúi đầu như Thủy điện Sơn La, Yaly… chứ ở đây nơi sông vào tận trong phố thì lo gì đến cát. Ấy thế mà sông cũng cạn, dòng chảy đổi thay, núi cũng mòn, bờ sông sạt lở, đất liền thu hẹp…. cát tự nhiên ngày càng khan hiếm do việc bồi lắng, việc tái tạo các mỏ cát (cần trải qua rất nhiều năm) ngày càng hạn chế khiến nguồn cung ngày càng khan hiếm.

Đại diện Bộ Xây dựng( ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ vật liệu xây dựng nêu nhận định: “Với mức độ sử dụng như hiện tại thì đến năm 2020 hết không còn cát phục vụ công trình xây dựng. Nhu cầu 2,3 tỉ m³, trữ lượng dự báo còn 2 tỉ m³. Ngày 9/6/2017, Bộ Xây dựng đã báo cáo Thủ tướng về tình trạng thiếu hút cát và giải pháp khắc phục bằng cách nghiên cứu sử dụng cát xay từ đá dùng cho đổ bê tông như nhiều nước đang thực hiện. Song song Chính phủ, Trung ương và địa phương đã chấn chỉnh, siết chặt và cấm khai thác cát.

Trên thế giới ngay từ những năm 80 Thế Kỷ trước, các dự án ở châu Âu (Xây dựng đập French Alps - 1980, tại Pháp, hay Ataturk Turkey -1986 ở Thổ Nhĩ Kỹ) đã làm cát nhân tạo giai đoạn đầu bằng sự kết hợp côn – nghiền bi. Phát triển sản xuất cát nghiền với công nghệ tiên tiến dùng cho bê tông mác cao do các tiêu chuẩn chất lượng phụ gia đòi hỏi phải đạt mức chuẩn quốc tế. Cát nhân tạo sẽ loại bỏ được khoáng chất sét & nhiều tạp chất khác tránh gây hậu quả tiêu cực cho bê tông . Tận thu, chế biến (Lọc, rửa, phân ly…) từ phế thải xây dựng, công nghiệp, khoáng sản... 

Được nghiền từ đá, sỏi… vật liệu xây dựng thay cát được tạo ra từ các loại đá sẽ có hiệu quả lớn hơn rất nhiều so với khai thác cát lòng sông.

Lợi ích của việc sử dụng cát nghiền (nhân tạo): Với cát nhân tạo hình dạng kết cấu góc cạnh hạt tròn, hình khối, cấp độ liên tục, modul mịn tăng khả năng làm việc, độ kết dính và độ bền của bê tông. Tỷ  lệ % cõ hạt trong khoảng 150 micron - 600 micron cao; hạn chế lượng hạt mạt (<75 micron) dưới 9% tạo ra cát sạch, tăng cường độ kháng nén của bê tông. Độ rỗng của cát nhân tạo thích hợp (thấp) dẫn đến tiêu thụ ít nước & xi măng 

Tại Việt Nam trong định hướng phát triển vật liệu xây dựng ngay từ những năm đầu của thế kỷ XXI, đã có chủ trương phát triển vật liệu cát nhân tạo để thay thế cát tự nhiên cũng như nâng cao chất lượng cốt liệu bê tông. Tiến sỹ Nguyễn Quang Cung chính là người chủ trì đề tài cát nhân tạo, đã từng  qua Châu Âu (Pháp, I rơ len, Bồ Đào Nha) để khảo sát xây dựng tiêu chuẩn cát Việt Nam.

Hiện nay có một nghịch lý trớ trêu là phần lớn các cơ sở sản xuất đá vật liệu  xây dựng của Việt nam vẫn đang sử dụng công nghệ cũ của Trung Quốc hoặc sử dụng máy second hand  tuy chi phí đầu tư thấp nhưng chi phí sản xuất lại rất cao khiến cho giá thành sản phẩm cao và đặc biệt là không đạt tiêu chuẩn chất lượng về độ tròn khối, tỷ lệ % độ thoi dẹt cao khiến cho cường độ đá không đảm bảo cho chất lượng công trình (nhất là những công trình lớn có yếu tố nước ngoài).

Máy nghiền, sàng rửa cát của Terex.

Với công nghệ, máy móc hiện đại nhất của Terex đảm bảo điều chỉnh được cỡ phân cấp dải hạt sẽ đảm bảo cho sản xuất ra các sản phẩm cát cao cấp với mức độ phân cấp đều, liên tục, hình dạng tròn khối nhiều góc cạnh giúp giảm độ rỗng, từ đó bê tông sẽ giảm độ co ngót, giảm lượng nước, tăng khả năng bơm và khả năng làm việc, cũng như độ kết dính, độ bền (kháng nén và uốn), chịu lực của bê tông → SX bê tông chất lượng cao (đạt được các tiêu chuẩn quốc tế như: ASTM C-33 (Mỹ); JS A 5004 (Nhật)  BS 882 (Anh) và tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9205:2012 về cát nghiền cho bê tông và vữa. 

VLXD.org