1. Diễn biến giá thép thế giới

Có thể nói, thị trường thép toàn cầu lâm vào khủng hoảng trầm trọng trong năm nay. Giá thép đã sụt giảm liên tiếp trên khắp các châu lục do nguồn cung dư thừa trong khi nhu cầu yếu, giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt, phế liệu lao dốc. Cuộc khủng hoảng được châm ngòi bởi các khoản đầu tư quá thái vào công suất sản xuất thép tại Trung quốc, khiến cung vượt xa cầu. Nguồn cung dư thừa này được Trung Quốc xuất khẩu sang các nước với giá quá thấp, khiến ngành thép toàn cầu lao đao.

Theo Cơ quan chuyên dự báo thị trường thép Anh (Meps), giá thép trung bình tính theo USD giảm 28% trong năm 2015. Trong khi đó, chỉ số giá thép toàn cầu của SteelHome (Trung Quốc) đã giảm 46% so với năm ngoái.Giá phôi thép thế giới cũng giảm khá mạnh trong một năm qua. Giá phôi thép nguồn SNG giảm 40% còn 280-285 USD/tấn, FOB Biển Đen vào cuối năm. Giá phôi Trung Quốc còn khoảng 250 - 260 USD/tấn CFR Đông Nam Á,   giảm 45%.

Tại Trung Quốc, giá thép đã giảm liên tiếp trong 12 tháng qua do giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt giảm và nhu cầu yếu trong khi nguồn cung dư thừa. Các nhà máy Trung Quốc đã tăng cường xuất khẩu thay vì hạn chế sản xuất. Trung Quốc đã phá giá đồng nhân dân tệ để hỗ trợ xuất khẩu. Tuy nhiên, xuất khẩu tăng sẽ không đủ để ngăn ngừa tốc độ giá giảm trên thị trường địa phương trong ngắn hạn do hoạt động giao dịch nội địa dự kiến chậm lại trong vài tháng tới. Không chỉ thua lỗ, các công ty thép của Trung Quốc còn chìm đắm trong nợ nần.101 công ty thép lớn nhất Trung Quốc thua lỗ tổng cộng 72 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 11 tỷ USD, trong 10 tháng đầu năm nay.

Tại Mỹ, giá thép biến động theo chiều hướng giảm trong năm nay. Trong 11 tháng đầu năm, giá thép tấm tiêu chuẩn giảm 44,4% so với cùng kỳ năm ngoái còn 495 USD/tấn. Giá thép dây cán nguội đã giảm 33,5% còn 553 USD/tấn. Giá thép thanh cán nóng giảm 41,4% còn 417 USD/tấn. Ngành thép Mỹ thu nhập ròng 125 triệu USD trong quý 3/2015.

Tại châu Âu, xuất khẩu thép tăng vọt từ Trung Quốc đã đẩy ngành thép châu Âu tới khủng hoảng trong bối cảnh các nhà sản xuất thép ở hai bờ Đại Tây Dương vẫn đang chật vật phục hồi sau khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.Hiện nay, Trung Quốc dư thừa 340 triệu tấn thép, cao gấp 2 lần so với số thép mà EU sản xuất trong một năm.

Thị trường này sẽ vẫn phải chịu áp lực tiêu cực trong những tháng tới. Giá nhập khẩu tiếp tục giảm và các nhà máy trong nước có thể bị buộc phải cắt giảm sản xuất để cạnh tranh. Nguyên liệu có nguồn gốc từ SNG sẽ vẫn được ưu chuộng trên thị trường này. Các nhà sản xuất tại các nước như Brazil và Hàn Quốc đang cố gắng thúc đẩy doanh số bán hàng trong khu vực.Các mối đe dọa nhập khẩu tăng cao, cùng với chi phí nguyên liệu thấp, dự kiến sẽ dẫn đến giảm giá thép trong quý đầu 2016.

Chỉ số giá thép thế giới từ tháng 12/2014 đến tháng 12/2015

Giá quặng sắt

Chỉ số giá quặng sắt Trung Quốc theo tính toán của Steelhome giảm 40% trong năm nay do kinh tế suy giảm dẫn tới nhu cầu yếu trong khi nguồn cung quặng sắt từ các mỏ khai thác hàng đầu gia tăng.

Sẽ có thêm nguồn cung quặng sắt mới trên thị trường với sự thành lập công ty khoáng sản Roy Hill trị giá 10 tỷ dolla Úc (7.1 tỷ USD) tại Gina Rinehart, bắt đầu sản xuất trong năm nay. Rio Tinto dự báo nguồn cung mới sẽ đạt tổng cộng 110 tấn trong năm nay. Dự báo giá quặng sắt sẽ còn giảm trong nửa đầu năm tới.

Hình 2: Chỉ số giá quặng sắt Trung Quốc năm 2015

2. Tình hình cung - cầu

Cung

MEPS cho biết, sản lượng thép thô toàn cầu năm 2015 ước đạt 1,65 tỉ tấn, giảm 1% so với năm ngoái. Lần giảm đầu tiên kể từ khủng hoảng tài chính năm 2009 tới nay. Chỉ có Ấn Độ và EU có sản xuất tăng còn các khu vực khác đều cắt giảm sản xuất. Sản lượng thép tại EU đạt 172 triệu tấn, tăng 1,6%. Sản lượng thép tại Ấn Độ tăng 5% đạt 90,8 triệu tấn. Sản lượng thép tại Trung Quốc đạt 816 triệu tấn, giảm 0,9%. Trong 10 tháng đầu năm, Trung Quốc đã xuất khẩu 92,13 triệu tấn thép, giảm 6,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Cầu

Hiệp hội thép thế giới ước tính nhu cầu tiêu thụ thép toàn cầu giảm 1,7% xuống còn 1.513 triệu tấn trong năm 2015, sau khi tăng 0,7% trong năm 2014. Tiêu thụ thép tại Trung Quốc dự kiến giảm 6% trong năm nay, sau khi giảm 4% trong năm ngoái.

Hàn Quốc: Viện nghiên cứu Posco ước tính nhu cầu thép nội địa Hàn Quốc dự kiến sẽ giảm nhẹ 0,7% trong năm nay so với năm ngoái, xuống còn 55,11 triệu tấn, chủ yếu do nhu cầu từ ngành công nghiệp ô tô, đóng tàu và xây dựng suy giảm.Hiệp hội sắt  thép Hàn Quốc cho biết, trong 10 tháng đầu năm 2015, nhập khẩu thép của Hàn Quốc giảm gần 3% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 18,53 triệu tấn.

Nga: Hiệp hội các nhà sản xuất sắt và thép Nga ước tính tiêu thụ thép của Nga sẽ giảm trong năm nay do suy thoái kinh tế, hoạt động đầu tư  và  nhu cầu tiêu thụ đều giảm. Tiêu thụ thép của Nga sẽ giảm 12% do gia tăng chi phí giá điện công nghiệp, và sẽ làm tăng chi phí sản xuất thép. Bởi vậy, điều này sẽ dẫn đến điều kiện kinh doanh ngành công nghiệp thép Nga duy trì yếu trong năm 2016.

3. Chính sách của các quốc gia

Thái Lan: Điều tra thép hợp kim cán nóng và thép tấm mạ nhôm kẽm Việt Nam

Ngày 17/7/2015, Thái Lan đã quyết định khởi xướng điều tra rà soát gia hạn áp dụng biện pháp tự vệ với thép hợp kim cán nóng sau khi nhận được đơn kiện từ ngành sản xuất nội địa của nước này. Ngoài ra, Thái Lan cũng thông báo sẽ điều tra một vụ kiện đối với thép tấm mạ hợp kim nhôm kẽm nhập khẩu từ Việt Nam. Các sản phẩm bị nhắm vào là thép tấm mạ hợp kim nhôm kẽm và thép tấm mạ kẽm nhúng nóng nhập từ Việt Nam được Hải quan Thái Lan phân loại theo mã số thuế  7210.70, 7212.40, 7225.99 và 7226.99.

Malaysia: Thép cuộn cán nguội Việt Nam bị điều tra phá giá

Theo Thương vụ Việt Nam tại Malaysia, thép cuộn cán nguội của Việt Nam thuộc nhóm bị điều tra chống bán phá giá. Việc điều tra chống bán phá giá được tiến hành dựa trên đơn kiện của Công ty Thép CSC Steel SDN. Sản phẩm bị điều tra là mặt hàng thép cuộn cán nguội mã HS: 7209 15 000, 7209 16 000, 7209 17 000, 7209 18 290, 7209 18 900 và 7225 50 000, thời gian điều tra từ ngày 27-8-2015.

Indonesia: Điều tra thép cuộn cán nguội Việt Nam

Ủy ban Chống bán phá giá Indonesia đã đăng công báo tiến hành điều tra rà soát vụ việc chống bán phá giá thép cuộn cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam, Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Ngày khởi xướng điều tra rà soát là 4/9/2015. Mức thuế hiện tại sau lần rà soát giữa kỳ đối với doanh nghiệp Việt Nam là 12,3%-27,8%.

Ấn Độ: Áp thuế tự vệ 20% đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu

Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ (Bộ Công thương) cho biết, Chính phủ Ấn Độ quyết định áp thuế tự vệ 20% từ 15/9 với thời hạn 200 ngày đối với một số sản phẩm thép nhập khẩu từ tất cả các nước trên thế giới.

Canada: Gia hạn điều tra ống thép dẫn dầu Việt Nam

Theo thông tin Thương vụ Việt Nam tại Canada, Cơ quan Biên mậu Canada (CBSA) quyết định gia hạn thời gian đưa ra kết luận cuối cùng về việc tái điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm ống thép dẫn dầu (OCTG) của một số quốc gia, trong đó có Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu OCTG của Việt Nam sang Canada đạt 19,3 triệu USD trong năm 2014, tương đương 4,6 triệu USD trong năm 2015.

Mỹ: Khởi xướng điều tra chống bán phá giá ống thép cuộn cacbon của Việt Nam

Cục quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) cho biết,  Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã khởi xướng điều tra chống bán phá giá sản phẩm ống thép cuộn cacbon xuất khẩu từ Việt Nam và bốn quốc gia khác. Dự kiến phán quyết cuối cùng sẽ được DOC công bố vào tháng 6/2016.

Trung Quốc bãi bỏ hoàn thuế XK 9-13% cho một số loại thép chứa Boron

Trung Quốc đã bãi bỏ hoàn thuế xuất khẩu 9-13% cho một số sản phẩm thép chưa Boron có hiệu lực từ tháng 1/2015 nhưng một số sản phẩm thép khác chứa Boron như cuộn cán nóng và thép hình vẫn chưa được loại trừ hoàn thuế xuất khẩu. Do vậy, các nhà sản xuất thép Trung Quốc chuyển hướng đưa các nguyên tố khác như Crom để hưởng lợi hoàn thuế xuất khẩu với mã HS 7225.4099 và 7228.3090 nhằm hưởng 13% hoàn thuế.

4. Dự báo cho năm 2016

Giá thép: Giá thép dự báo sẽ tiếp tục giảm trong những tháng đầu năm tới do những vấn đề tồn đọng vẫn chưa được giải quyết như nguồn cung dư thừa và giá nguyên liệu thô thấp, nhu cầu tiêu thụ yếu. Nguồn cung giá rẻ từ Trung Quốc vẫn là mối đe dọa lớn của thị trường thép thế giới. Các nước sẽ tiếp tục phải đặt ra các hàng rào thương mại bảo vệ thị trường nội địa, sẽ gây khó khăn cho DN xuất khẩu.

Nhu cầu từ các ngành ô tô và xây dựng Mỹ và châu Âu chắc chắn sẽ tăng vừa phải trong năm 2016 trong khi tại Ấn Độ hoạt động phát triển cơ sở hạ tầng, chi tiêu gia tăng cho các dự án công nghiệp và ngân hàng trung ương cắt giảm tỷ lệ lãi suất chắc chắn sẽ hỗ trợ nhu cầu tăng trưởng. Nhu cầu tiêu thụ thép chắc chắn sẽ vẫn yếu tại Trung Quốc. Ngoài ra, việc thoát khí thải của Volkswagen sẽ ảnh hưởng xấu tới sản xuất ô tô và nhu cầu tiêu thụ thép. Công suất sản xuất dư thừa tại các nhà sản xuất lớn và việc cắt giảm sản xuất tại tất cả các vùng trên toàn thế giới, kể cả Trung Quốc sẽ hỗ trợ giá thép trong nửa cuối năm tới. Việc cắt giảm thuế đối với ô tô khách động cơ dưới 1,6 lít tại Trung Quốc sẽ giúp khôi phục lại ngành ô tô của nước này và thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ thép. Theo Ngân hàng Credit Suisse, việc cắt giảm thuế sẽ dẫn tới tăng trưởng bán ô tô khách năm tới lên tới 3 triệu chiếc.

Cơ quan xếp hạng tín dụng Moody dự kiến triển vọng đối với ngành thép châu Âu sẽ vẫn ổn định trong năm tới do tăng trưởng tiếp tục tại các thị trường tiêu thụ thép chính và triển vọng tăng trưởng kinh tế khu vực được cải thiện sẽ hỗ trợ nhu cầu tiêu thụ tại Châu Âu.

Tuy nhiên, áp lực cao đối với giá sẽ dẫn tới triển vọng lợi nhuận thấp hơn. Triển vọng đối với các nhà máy thép của Nga tiêu cực hơn do nước này sẽ tiếp tục suy thoái. Tỷ lệ sử dụng công suất sản xuất của vùng sẽ ổn định ở mức 75% đến 85%. Các chỉ số này là một số trong các yếu tố mà Moody sử dụng để xác định triển vọng ổn định tại Châu Âu.

Sản lượng thép:

Theo cơ quan nghiên cứu và phát triển ngành luyện kim, sản lượng thép thô trong năm 2015 giảm 2,1% còn 806 triệu tấn và sẽ giảm hơn nữa 3,1% còn 781 triệu tấn trong năm 2016 do kinh tế đình trệ tại nước sản xuất số một thế giới – Trung Quốc. Sản lượng thép giảm sẽ dẫn tới giảm tiêu thụ quặng sắt còn 1,073 tỷ tấn trong năm tới. Sản lượng gang thế giới dự kiến đạt 709 triệu tấn sau đó giảm 4,2% xuống còn 679 triệu tấn trong năm 2016.

Nhu cầu tiêu thụ:

Hiệp hội thép thế giới dự kiến nhu cầu tiêu thụ thép thế giới sẽ tăng 0,7% đạt 1.523 triệu tấn trong năm 2016.

Trong khi đó, Cơ quan nghiên cứu và phát triển ngành luyện kim lại dự kiến tiêu thụ thép toàn cầu sẽ giảm 0,9% còn 1.499 tỷ tấn trong năm tới. Nhu cầu tiêu thụ quặng sắt sẽ giảm 4,2% còn 1073 triệu tấn. Tiêu thụ các sản phẩm thép của Trung Quốc dự báo giảm 3% còn 648 triệu tấn trong năm 2016. Tuy nhiên, thị trường bất động sản có lẽ sẽ cải thiện trong suốt nửa cuối năm tới. Điều này sẽ hỗ trợ không chỉ các doanh nghiệp thép mà còn cho nhu cầu thiết bị gia dụng, xe và máy móc của nước này.

EU: Hiệp hội thép châu Âu cho biết nhu cầu tiêu thụ thép EU dự kiến tăng 1,5% trong năm 2015 và tăng 1,9% trong năm 2016, nhờ tăng trưởng kinh tế mạnh lên bất chấp sự bất ổn hiện nay. Tuy nhiên, các nhà sản xuất châu Âu không dự kiến sẽ có lợi vì nhu cầu thép đang được cải thiện sẽ bị nuốt chửng bởi thép nhập khẩu, dự kiến tăng 5% trong năm nay. Những điểm cơ bản về kinh tế dự kiến được cải thiện trong năm 2016 nhờ vào môi trường đầu tư tăng vững, là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế EU. Hoạt động tại các ngành tiêu thụ thép châu Âu sẽ vẫn yếu, chỉ có ngành ô tô là tăng trưởng ổn định.

Nga: Nhu cầu thép Nga dự kiến sẽ giảm 2,8% trong năm tới, xuống còn 12,5 triệu tấn do giá dầu giảm mạnh, và các vấn đề khủng hoảng kinh tế Ukraine.
 

VLXD.org (TH/Nguồn: VITIC)