Đến thăm nhà máy Xi măng Lưu Xá, chúng tôi được chứng kiến dây chuyền thiết bị sản xuất gạch không nung (gạch bê tông) thuộc loại tiên tiến, đáp ứng các chỉ tiêu kỹ thuật theo tiêu chuẩn quốc gia. Ông Nguyễn Trung Cẩn, Phó Giám đốc nhà máy cho biết, thực hiện Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 16/4/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường sử dụng vật liệu xây không nung và hạn chế sản xuất, sử dụng gạch đất sét nung, nhu cầu sử dụng sản phẩm gạch không nung trên địa bàn tỉnh ngày càng lớn. Sau khi nghiên cứu, xem xét tất cả các điều kiện, nan lãnh đạo nhà máy đã quyết định đầu tư dây chuyền sản xuất gạch không nung có công suất thiết kế 56 triệu viên/năm, với kinh phí trên 15 tỷ đồng. Một thuận lợi lớn đối với nhà máy là được dự án “Tăng cường sản xuất và sử dụng gạch không nung ở Việt Nam” (do Quỹ Môi trường toàn cầu tài trợ) chọn làm đối tác thực hiện mô hình trình diễn. Theo đó, nhà máy được các chuyên gia của dự án tư vấn, hỗ trợ về kỹ thuật, đào tạo nhân công, hướng dẫn vận hành dây chuyền; được dự án hỗ trợ bảo lãnh vốn vay để thực hiện mô hình.

Sau một tháng chạy thử nghiệm, từ tháng 1/2016, dây chuyền sản xuất gạch không nung của nhà máy Xi măng Lưu Xá chính thức đi vào sản xuất, áp dụng công nghệ ép rung. Đây là công nghệ khá phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam do thời gian tạo hình viên gạch được rút ngắn, đạt năng suất cao; sản xuất được nhiều loại sản phẩm gạch bê thông có kích cỡ, hình dạng và độ rỗng khác nhau bằng cách thay khuôn với thông số kỹ thuật tương ứng; sản phẩm đưa ra thị trường bảo đảm chất lượng, giá bán cạnh tranh. Trên địa bàn tỉnh đã có nhiều công trình sử dụng sản phẩm gạch không nung của nhà máy Xi măng Lưu Xá, trong đó có Bến xe khách trung tâm TP. Thái Nguyên. Đánh giá về chất lượng sản phẩm gạch không nung của nhà máy Xi măng Lưu Xá, ông Phạm Đăng Thiện, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Vận tải Thái Nguyên (là đơn vị chủ đầu tư Bến xe khách trung tâm TP. Thái Nguyên) chia sẻ, bản thân tôi là một kỹ sư xây dựng nên rất hiểu về chất lượng, những ưu điểm của sản phẩm gạch không nung. Vì vậy, với công trình Bến xe khách, chúng tôi sử dụng 100% gạch không nung của nhà máy Xi măng Lưu Xá. Chúng tôi cũng rất ủng hộ tỉnh về vấn đề cần phát triển sản xuất và sử dụng loại vật liệu này trong xây dựng nhằm góp phần bảo vệ môi trường theo xu hướng văn minh của thế giới... Còn theo nhận định của đại diện nhiều đơn vị xây dựng, sản phẩm gạch không nung ít bị gãy vỡ trong quá trình thi công nên giảm thiểu được hao hụt (tính trung bình tỷ lệ gãy vỡ của gạch không nung chỉ vào khoảng 1% so với 5% của gạch đất sét nung). Hơn nữa, sản phẩm gạch không nung bảo đảm cách nhiệt, cách âm tốt, có độ bền cao, kích thước chuẩn xác, khi xây dựng tiết kiệm được khoảng 50% lượng vữa trát tường. Về giá bán thì thường thấp hơn khoảng 25% so với gạch đất sét nung.

Cùng với sản xuất gạch không nung, thời gian qua, nhà máy Xi măng Lưu Xá nỗ lực duy trì sản xuất, tiêu thụ ổn định đối với 2 sản phẩm truyền thống là xi măng và tấm lợp fibro xi măng; đặc biệt chú trọng công tác bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất. Riêng trong 10 tháng của năm nay, nhà máy đã sản xuất, tiêu thụ được 32 nghìn tấn xi măng (đạt 80% kế hoạch năm, tăng 6% so với cùng kỳ năm trước) và 1,3 triệu m² tấm lợp (đạt trên 81% kế hoạch năm, tăng 4% so với cùng kỳ); giá trị sản xuất công nghiệp đạt gần 75 tỷ đồng, doanh thu đạt 62 tỷ đồng (đạt 82% kế hoạch năm, tăng 5% so với cùng kỳ). Nhờ sự nỗ lực đó, nhà máy duy trì việc làm ổn định cho 145 lao động với mức thu nhập bình quân đạt trên 6 triệu đồng/người/tháng (tăng 8% so với cùng kỳ năm trước).

Tuy nhiên, có một vấn đề đặt ra hiện nay là việc tiêu thụ sản phẩm gạch không nung của nhà máy Xi măng Lưu Xá nói riêng, các đơn vị sản xuất sản phẩm này trên địa bàn tỉnh nói chung đang còn gặp nhiều khó khăn, sản lượng tiêu thụ tăng rất chậm (riêng với nhà máy Xi măng Lưu Xá, qua 10 tháng của năm nay mới tiêu thụ được trên 4,2 triệu viên, dự kiến cả năm là 5,5 triệu viên). Về nguyên nhân chủ yếu là do thị hiếu, thói quen sử dụng, tâm lý tin dùng gạch đất sét nung của người dân vẫn còn phổ biến, dẫn đến việc sử dụng sản phẩm gạch không nung còn hạn chế.

Theo đại diện nhiều đơn vị sản xuất, để giải quyết tình trạng bất cập hiện nay, Nhà nước nên có những chính sách hỗ trợ kịp thời về vốn vay đầu tư, vốn để sản xuất, kinh doanh, chính sách ưu đãi về thuế đối với việc tiêu thụ các sản phẩm vật liệu xây dựng không nung. Bên cạnh đó, các ngành, đơn vị chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền về những ưu điểm của gạch không nung để nhân dân nhận biết, từng bước thay thế gạch đất sét nung khi xây dựng các công trình dân dụng. Từ đó góp phần bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất các sản phẩm vật liệu xây dựng.