Ngày nay việc hội nhập vào nền kinh tế thế giới là một bươc đi chiến lược tất yếu và cũng là con đường mà tất cả các nước muốn xây dựng một nền kinh tế công nghiệp hiện đại đều phải hướng tới. Tuy nhiên khi hội nhập, các quốc gia sẽ có nhiều cơ hội thuận lợi nhưng cũng gặp nhiều khó khăn thách thức phía trước. Kinh tế Việt nam đang đứng trước hoàn cảnh đó và chỉ còn con đường duy nhất là đẩy nhanh tiến trình hội nhập, nếu muốn phát triển nền kinh tế theo hướng công nghiệp hiện đại.

Tổng công ty Xi măng Việt nam là một doanh nghiệp hạng đặc biệt của nền kinh tế nước nhà không thể nằm ngoài vòngxoáy đó. Chúng tôi cho rằng, những cơ hội và thách thức biểu hiện ở những mặt chủ yếu sau đây :

Cơ hội cho các doanh nghiệp do mở cửa nền kinh tế mang lại:

      Từ chủ trương mở cửa nền kinh tế của Nhà nước đã tạo ra vận hội mới cho toàn bộ nền kinh tế xã hội nói chung và cho từng doanh nghiệp hoạt động kinh doanh nói riêng.

      Trước hết do có chính sách kinh tế cởi mở Việt nam đã tiếp cận được với nền khoa học - kỹ thuật hiện đại, hiểu biết rõ hơn các tiêu trí đánh giá nền kinh tế có trình độ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

     Mặt khác, cũng do có chính sách cởi mở nên đã tạo được cơ hội cho các doanh nghiệp tiếp cận với các nền kinh tế lớn tự do có trình độ kỹ thuật công nghệ cao đã và đang phát triển ổn định, có tốc độ  tăng trưởng kinh tế lớn trên thể giới.

     Các doanh nghiệp có nhiều cơ hội học tập kinh nghiệm quản lý kinh tế tiên tiến, kinh nghiệm quản lý chặt chẽ những rủi ro trong kinh doanh của những tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới, để nâng cao trình độ quản lý hoạt động kinh doanh trong môi trường có cạnh tranh mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường phát triển. Sản phẩm của các doanh nghiệp Viẹt nam có cơ hội thâm nhập thị trường thế giới.

     Chính sách mở cửa nền kinh tế đã tạo ra những cơ hội cho chính nền kinh tế và cho các doanh nghiệp tiếp cận tốt nhất với hệ thống luật pháp của các nước phát triển, nhất là hệ thống pháp quy quản lý kinh tế tiên tiến của họ.

Những thách thức mà Tổng công ty Xi măng Việt nam đang phải đối mặt:

Chúng tôi cho rằng, những năm qua tuy đã có sự chuẩn bị tích cực cho hội nhập, nhưng những khó khăn thách thức vẫn còn nhiều, đang chờ đón Tổng công ty ở phía trước.

      Từ cuối những năm 80 của thế kỷ XX, TCT đã có chủ trương phát triển đầu tư cho những dự án sản xuất xi măng có trình độ kỹ thuạt công nghệ cao, đạt trình độ kỹ thuật tiên tiến của thế giới tại thời điểm đầu tư. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này công nghệ của thập kỷ 80 trước đây không còn đạt trình độ tiên tiến nhất, đồng thời do trình độ kỹ thuật công nghệ chung của toàn TCT đã phát triển không đồng đều, nhiều nhà máy còn sử dụng công nghệ có trình độ kỹ thuật lạc hậu, thiết bị cũ kỹ, tiêu tốn nhiều nguyên vật liệu, năng lượng, năng suất thiết bị thấp, gây ô nhiễm môi trường.

     Trong khi nhiều nhà máy có trình độ kỹ thuật công nghệ cao, nhưng trình độ quản lý hoạt động vẫn chưa đồng bộ từ khâu tổ chức sản xuất, tổ chức lao động, hạch toán kinh tế, hoạt động tài chính, phân phối lưu thông tiêu thụ sản phẩm v.v... nhiều khâu còn lạc hậu.

      Tư duy kinh tế của cán bộ quản lý vẫn còn chậm phát triển và phát triển không đồng đều, sự hiểu biết về lý luận kinh tế thị trường, các quy luật hoạt động của kinh tế thị trường còn hạn chế, sự hiểu biết về mô hình và cơ chế hoạt động của công ty mẹ-công ty con, của tập đoàn kinh tế cũng chưa đầy đủ, chưa rõ ràng.

      Thực chất TCT chưa có chiến lược phát triển chung, toàn diện; Sự phát triển của TCT mới chỉ dựa chủ yếu vào quyết định quy hoạch phát triển chung của toàn ngành do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt mà thôi.

Những giải pháp cần thiết nâng cao khả năng cạnh tranh khi hội nhập:

Với phương châm tận dụng tối đa những cơ hội sẵn có, hạn chế lớn nhất những thách thức để nâng cao khả năng cạnh tranh của mình khi hội nhập. Chúng tôi cho rằng TCT cần tiến hành đồng bộ các giải pháp trên những lĩnh vực cơ bản sau đây:

1. Đầu tư phát triển kỹ thuật sản xuất theo hướng quy mô lớn, tự động hóa cao:

Với mục tiêu phát triển ngành công nghiệp Xi măng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 "... đưa ngành Xi măng Việt nam thành một nghành công nghiệp mạnh, có công nghệ hiện đại, đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế trong tiến trình hội nhập." được xác định trong Quyết định 108/2005/QĐ-TTg ngày 16-5-2005 khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch phát triển công nghiệp Xi măng Việt nam. TCT cần coi đây là định hướng cơ bản phát triển của chính mình; vì vậy khi lựa chọn các phương án đầu tư mới hay mở rộng các nhà máy cũ, TCT cần phải lựa chọn phương án có công nghệ tiên tiến, tự động hóa ở mức cao, ưu tiên phát triển các nhà máy có quy mô công suất lớn, đảm bảo sản xuất sản phẩm đạt chất lượng cao ổn định, đảm bảo chi phí sản xuất ở mức thấp nhất. Các nhà máy mới phải được xây dựng ở những nơi có điều kiện thuận lợi về nguồn nguyên liệu, điều kiện hạ tầng tốt, có điều kiện giao thông đường thủy thuận tiện. Thực chất đây là điều kiện quan trọng cơ bản đầu tiên tạo dựng lợi thế cạnh tranh cho TCT khi hội nhập.

2. Thời gian qua TCT đã tích cực chuyển đổi các hình thức sở hữu tiến hành cổ phần hóa 5 công ty thành viên và 8 công ty khác trực thuộc các công ty thành viên nhằm thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài, đồng thời góp vốn liên doanh với 3 tập đoàn sản xuất xi măng nước ngoài. Đây là những dấu hiệu đầu tiên TCT đang chuyển dần sang hoạt động theo mô hình Công ty mẹ-Công ty con để tiến dần đến hoạt động theo mô hình Tập đoàn kinh tế lớn có khả năng cạnh tranh cao.

Một trong những giải pháp TCT cần phải tiến hành trong thời gian tới (tuy đã quá chậm) đó là cần nhanh chóng xây dựng cho mình một thương hiệu mạnh của TCT, của Tập đoàn trong tương lai. Từ thương hiệu mạnh này TCT mới tập trung được sức mạnh để nâng cao khả năng cạnh tranh, cơ bản xóa bỏ cạnh tranh nội bộ không cần thiết trên thương trường.

3. Xây dựng đồng bộ lực lượng lao động có đủ trình độ quản lý, vận hành các cơ sở sản xuất hiện đại, hoạt động trong nền kinh tế thị trường hội nhập:

Thực tế những năm qua cho thấy, trình độ kỹ thuật công nghệ của nhiều dây chuyền sản xuất xi măng của TCT đã đạt trình độ tiên tiến của thế giới, nhưng trình độ qủan lý nói chung chưa theo kịp; sự hiểu biết về quy luật hoạt động của kinh tế thị trường, sự hiểu biết về luật pháp kinh doanh quốc tế ở cán bộ chưa cao, chưa theo kịp trình độ của khu vực và thế giới. Chính vì thế TCT cần phải tổ chức đào tạo và đào tạo lại cho đội ngũ cán bộ đang có, tuyển dụng mới những cán bộ có trình độ cao để xây dựng một đội ngũ cán bộ đủ mạnh theo kịp trình độ thế giới, quản lý tốt những cơ sở sản xuất hiện đại theo tiêu trí của nền kinh tế trí thức.

Cùng với sự tiến bộ của kỹ thuật sản xuất hiện đại, cần phải có đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề ở trình độ cao mới có khả năng vận hành, khai thác hết năng lực của thiết bị công nghệ, tận dụng tối đa công suất của may móc thiết bị để nâng cao năng suất lao động, tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, giảm thấp chi phí sản xuất. Vì vậy, TCT cần dùng nhiều phương thức đào tạo để nhanh chóng có ngay đội ngũ công nhân kỹ thuạt đáp ứng nhu cầu phát triển chung của toàn ngành công nghiệp Xi măng Việt nam.

4. Mở rộng thị trường, thực hiện tốt nhiệm vụ bình ổn giá cả xi măng trên phạm vi toàn quốc:

Nhiệm vụ bình ổn giá cả thị trường xi măng chắc chắn Nhà nước sẽ còn giao cho TCT thực hiện trong nhiều năm tới. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này TCT nhất thiết phải có tiềm lực về hàng hóa, năng lực vận tải và hệ thống các nhà phân phối rộng khắp trên phạm vi toàn quốc. Chính vì vậy trong những năm tới TCT cần nhanh chóng đưa các dự án xây dựng mới và những dự án mở rộng các nhà máy xi măng đã có vào hoạt động, nhanh chóng vận hành đạt công suất thiết kế của các nhà máy này, trên cơ sở hợp chuẩn đảm bảo chất lượng sản phẩm đáp ứng đủ nhu cầu về sản lượng và chất lượng khi nhu cầu tiêu dùng của xã hội tăng cao.

Tổng công ty cần củng cố lại hệ thống các Nhà phân phối (NPP), gắn kết chặt chẽ hơn nữa giữa các đơn vị thành viên của TCT với các NPP thông qua các hợp đồng kinh tế. Đồng thời nêu rõ các tiêu chí nâng cao quy mô và chất lượng kinh doanh của mỗi NPP nhằm nâng cao tính chất xã hội hóa trong hệ thống tiêu thụ sản phẩm của toàn TCT.

Một vấn đề quan trọng có ảnh hưởng lớn đến chất lượng của quá trình tiêu thụ sản phẩm, thực hiện nhiệm vụ bình ổn giá cả thị trường là việc củng cố và quản lý chặt chẽ công tác vận tải hàng hóa. Kinh nghiệm cho thấy, muốn giữ vững sự bình ổn của thị trường, việc quản lý tốt quá trình vận tải hàng hóa đến đúng nơi tiêu thụ có vị trí rất quan trọng giống như việc đảm bảo đủ nhu cầu hàng hóa, nó không gây hiện tượng phá giá thị trường, không làm rối loạn thị trường, nó đảm bảo cho thị trường hoạt động có trật tự theo đúng kế hoạch chi phối của người quản lý.

Mặt khác, do tác động nhiều mặt của thị trường hệ thống giá cả đang được điều chỉnh để đảm bảo tính hợp lý. Tuy nhiên việc điều chỉnh này diễn ra chậm chạp và chưa đồng bộ, cần thúc đẩy việc điều chỉnh đồng bộ hơn nữa để đảm bảo lợi ích cho người sản xuất.

5. Giữ vững vai trò làm công cụ để Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế:

Theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 3 khóa IX: "Doanh nghiệp nhà nước (...) phải không ngừng được đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả, giữ vị trí then chốt trong nền kinh tế, làm công cụ vật chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô, làm lực lượng nòng cốt, góp phần chủ yếu để kinh tế nhà nước thực hiện vai trò chủ đạo trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, là chủ lực trong hội nhập kinh tế quốc tế".

Nhận thức rõ vị trí của một doanh nghiệp nhà nước hạng đặc biệt, TCT Xi măng Việt nam đã làm tốt vai trò của mình, phát triển sản xuất đúng hướng, luôn tăng sản lượng sản phẩm sản xuất ra để đảm bảo nguồn cung đáp ứng đủ nhu cầu thị trường thường xuyên tăng lên, trên cơ sở đó đã thực hiện tốt nhiệm vụ bình ổn thị trường xi măng Nhà nước giao.

      Trong thời gian tới, để làm tốt vai trò chủ đạo này chúng tôi thấy TCT cần làm tốt hơn nữa nhiệm vụ là trung tâm tư vấn đầu tư cho các thành phần kinh tế và các địa phương muốn phát triển sản xuất xi măng. TCT cũng cần trở thành trung tâm bồi dưỡng cán bộ quản lý, cung cấp chuyên gia quản lý hệ thống thiết bị công nghệ hiện đại cho các dự án mới. Đồng thời cũng phải là trung tâm đào tạo công nhân kỹ thuật có thể vận hành thành thạo những thiết bị hiện đại trong công nghệ sản xuất xi măng cung cấp cho các ngành và các địa phương.

TCT đã tham gia góp vốn liên doanh với nhiều đối tác trong và ngoài nước ở những dự án lớn để phát triển công nghiệp Xi măng. Đồng thời đã sẵn sàng tiếp nhận nhiều dự án của các ngành và các địa phương quản lý không có hiệu quả, đã cải tổ và đổi mới cơ chế quản lý nên đã mang lại hiệu quả cao cho các dự án này. Chỉ có thể làm tốt vai trò là công cụ vật chất quan trọng để Nhà nước điều tiết vĩ mô đối với ngành công nghiệp Xi măng Việt nam khi TCT không ngừng nâng cao khả năng cạnh tranh, giữ được thế chủ động trên thương trường. Đây cũng là phương châm chủ yếu khi TCT XM VN tham gia tiến trình hội nhập./.