VnEconomy điểm lại 10 sự kiện tiêu biểu trong hàng loạt sự kiện của cộng đồng doanh nghiệp trong năm 2010.
Việc
cơ quan điều tra tiến hành bắt giữ một loạt lãnh đạo chủ chốt của Tập
đoàn Vinashin và sau đó Chính phủ tiến hành các hoạt động tái cơ cấu tập
đoàn này có thể xem là sự kiện tiêu biểu nhất của cộng đồng doanh
nghiệp trong năm 2010.
Tiêu
biểu là vì Vinashin là một tập đoàn nhà nước lớn và đã nhận được nhiều
ưu ái của Chính phủ nhưng lại kinh doanh không hiệu quả, dẫn tới thua lỗ
nặng nề và đứng trước nguy cơ phá sản, trước khi được “tái cơ cấu” để
tiếp tục hoạt động. Tuy nhiên, ngay cả khi được tái cơ cấu cũng như tiếp
tục nhận được nhiều ưu đãi mới, các khó khăn và thử thách rõ ràng vẫn
đang còn chờ đợi tập đoàn này.
Vinashin
cũng tiêu biểu bởi vì vượt ra khỏi giới hạn của một vụ việc cụ thể, đây
có thể coi là điểm nhấn quan trọng để nhìn lại chính sách quản lý và
phát triển các tập đoàn, tổng công ty nhà nước nói chung. Khi đã có một
bài học rõ ràng, các chủ trương, chính sách liên quan đến khối doanh
nghiệp này cần được rà soát lại một cách tổng thể để tránh được hoặc hạn
chế bớt các thiệt hại từ những “Vinashin” khác trong tương lai.
Báo
cáo cảm nhận môi trường kinh doanh năm 2010 công bố tại Diễn đàn Doanh
nghiệp Việt Nam mới đây ghi nhận sự lạc quan về triển vọng kinh doanh từ
các doanh nghiệp trong nước.
Có
đến 76% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng kinh doanh trong 3 năm tới,
trong đó các doanh nghiệp nước ngoài tỏ ra lạc quan hơn khi 80% cho biết
về dự định này. Các doanh nghiệp ngành dịch vụ như công nghệ thông tin,
tài chính, bảo hiểm, giáo dục, luật… lạc quan hơn hẳn khi có gần 83%
cho biết sẽ mở rộng kinh doanh trong 3 năm tới trong khi đối với các
doanh nghiệp sản xuất là 73%.
Cơ
sở cho các nhận định này là có tới 68% số doanh nghiệp cho rằng triển
vọng kinh tế của Việt Nam là thuận lợi và 59% doanh nghiệp cho rằng thị
trường trong nước và khu vực sẽ tăng trưởng tốt.
Kỳ
vọng lạc quan là một yếu tố hết sức quan trọng để tạo ra động lực phát
triển kinh tế trong thời gian tới. Điều này cho thấy ngay cả trong bối
cảnh khó khăn còn chất chồng do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn
cầu, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đã và đang có được sự chuẩn bị
tích cực cho việc nắm lấy các cơ hội mới sau khủng hoảng để bước vào một
giai đoạn phát triển mới.
3. Đề án 30 và sự tham gia mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp
Đề
án 30 về cải cách hành chính (Đề án 30) được khởi động và nhanh chóng
đem lại kết quả cụ thể ngay trong năm 2010 là một điểm nhấn quan trọng
của năm 2010 từ góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp. Lần đầu tiên, có
một sự “ra quân” mạnh mẽ trong vấn đề cải cách thủ tục hành chính.
Đáng
nói là, việc thực hiện Đề án 30 không chỉ là công việc của các cơ quan
Chính phủ, mà có sự đóng góp lớn của cộng đồng doanh nghiệp. Sự tham gia
góp ý, phản biện của các hiệp hội doanh nghiệp đã đóng góp rất lớn cho
thành công bước đầu của Đề án 30, thể hiện qua việc cắt bỏ hoặc đơn giản
hóa hàng loạt thủ tục đã và đang cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên,
điều mà cộng đồng doanh nghiệp chờ đợi là liệu các kết quả của Đề án 30
sẽ được hiện thực hóa ra sao cũng như sẽ được “bảo vệ” như thế nào trong
thời gian tới. Những bài học còn nóng hổi trong cuộc chiến với “giấy
phép con” trong hàng chục năm qua sẽ là tham khảo cần thiết cho các giai
đoạn tiếp theo của Đề án 30.
4.
Là một phần trong kết quả chung của Đề án 30, nhưng việc doanh nghiệp được tự in hóa đơn là một điểm đáng chú ý trong năm 2010.
Đây
là bước ngoặt thực sự trong việc cải cách hành chính của ngành thuế,
cho thấy thái độ cầu thị và hội nhập trong vấn đề hóa đơn. Theo quy định
mới, doanh nghiệp hoàn toàn chủ động trong vấn đề in và sử dụng hóa
đơn, một việc từng lấy đi khá nhiều thời gian và tiền bạc của doanh
nghiệp, nhất là những doanh nghiệp có quy mô kinh doanh lớn, sử dụng
hàng chục ngàn tờ hóa đơn mỗi năm.
Hiện
tại, các công việc chuẩn bị của cộng đồng doanh nghiệp cho việc sử dụng
hóa đơn tự in đã và đang hoàn tất. Dù đây đó còn những vướng mắc mang
tính kỹ thuật như quá tải về in, các doanh nghiệp lúng túng về sử dụng…
nhưng có thể thấy kết quả đạt được là rất ấn tượng.
5. Doanh nghiệp bất động sản gặp rắc rối với thay đổi chính sách
Các
doanh nghiệp bất động sản đã trải qua một năm mỏi mệt với các thay đổi
chính sách liên quan đến lĩnh vực này. Các thông tin liên quan đến quy
hoạch được công bố và thay đổi liên tục, điển hình là thông tin về quy
hoạch Hà Nội và việc phát triển “trục Thăng Long” đã khiến nhiều doanh
nghiệp “rối” với các kế hoạch kinh doanh của mình.
Tiếp
theo đó, cũng về vấn đề quy hoạch Hà Nội, việc tạm dừng một số dự án
cũng khiến cho chủ đầu tư khốn đốn. Đáng nói là trong các câu chuyện
này, quan điểm không nhất quán giữa các cơ quan quan lý nhà nước, cụ thể
là Bộ Xây dựng và UBND thành phố Hà Nội, sau đó là Bộ Xây dựng với Sở
Quy hoạch kiến trúc Hà Nội, đã khiến cho các doanh nghiệp bất động sản
thực sự lúng túng.
Có
cảm nhận là thị trường bất động sản chịu sự quản lý của quá nhiều tầng
nấc “quản lý nhà nước” và chịu tác động của quá nhiều văn bản hành
chính, chưa thật sự dựa trên hệ thống quy định pháp luật, quy hoạch, kế
hoạch hoàn chỉnh và đầy đủ.
6.
Việc
bắt giữ và khởi tố ông Lê Văn Dũng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm
Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Dược Viễn Đông về hành vi thao túng giá
chứng khoán được xem là cảnh báo cho việc các cơ quan chức năng sẽ mạnh
tay hơn với các tội danh về tài chính chứng khoán, điều ít thấy trong
thời gian qua.
Tính
điển hình của vụ việc không nằm ở quy mô mà là ở tính chất, khi ông Lê
Văn Dũng là người đầu tiên bị khởi tố về tội danh này. Thông điệp từ cơ
quan quản lý là rất rõ ràng và các doanh nghiệp đã và đang trở thành
công ty đại chúng, đặc biệt là những công ty đang và sẽ niêm yết sẽ phải
nhìn lại chính mình.
Tình
trạng các doanh nghiệp có thể "làm xiếc" với giá chứng khoán có thể còn
kéo dài, nhưng tác dụng “răn đe” từ vụ việc này là rất đáng kể. Vụ việc
cũng cho thấy nỗ lực của các cơ quan chức năng trong việc chấn chỉnh
thị trường chứng khoán vốn đang chịu nhiều điều tiếng trong thời gian
qua.
7.
Việc
Quỹ Quốc tế Bảo vệ thiên nhiên (WWF) đưa cá tra Việt Nam vào “danh sách
đỏ” cho thấy cuộc chiến với các rào cản trong thương mại quốc tế là hết
sức phức tạp và sẽ còn kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản
xuất kinh doanh. Cho dù về lý thuyết thì với việc gia nhập Tổ chức
Thương mại Thế giới (WTO), các doanh nghiệp Việt Nam sẽ được tham gia
vào một thị trường rộng lớn trên tinh thần tự do thương mại.
Sự
việc cũng đặt lại vấn đề phối kết hợp giữa các doanh nghiệp, hiệp hội
doanh nghiệp trong việc đấu tranh bảo vệ lợi ích của các doanh nghiệp
Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bốn năm gia nhập WTO cần được xem là
trải nghiệm đáng kể để có được ứng xử nhanh nhạy, mạnh mẽ và thích hợp
hơn trong các sự việc tương tự sau này.
8.
Việc
khởi tố khách sạn Equatorial tại Tp.HCM về hành vi chuyển giá được xem
là "phát súng lệnh" đầu tiên cho cuộc chiến với hành vi này của các
doanh nghiệp FDI.
Từ
lâu, chuyển giá được coi là hành vi phạm pháp và các văn bản pháp quy
của Việt Nam đã có các điều khoản để điều chỉnh, tuy nhiên chống chuyển
giá mới chỉ là việc hô hào chung chung. Nhưng với các động thái của cơ
quan chức năng, cụ thể là Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế, cũng như sự vào
cuộc của cơ quan an ninh, câu chuyện chuyển giá đang bước sang một giai
đoạn mới.
Trên
8.000 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, trong đó đa phần là doanh
nghiệp sản xuất, đang đối mặt với các đợt thanh kiểm tra của cơ quan
thuế trong thời gian tới. Cuộc chiến với chuyển giá được dự báo là sẽ
hết sức cam go khi nó đụng chạm trực tiếp đến “túi tiền” của các doanh
nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, năm 2011 có thể sẽ chứng kiến một loạt các
doanh nghiệp bị xử phạt hoặc truy tố về tội danh này.
9.
Nhà
đầu tư nước ngoài này gặp rắc rối với các dự án trồng rừng của mình khi
vấn đề giao đất ồ ạt của các địa phương cho các nhà đầu tư được công
luận đặt câu hỏi, thậm chí chủ đề này đã làm nóng cả diễn đàn Quốc hội.
Các
vấn đề được quan tâm là giá thuê đất của nhà đầu tư quá thấp, việc
triển khai dự án chậm và, nghiêm trọng hơn, liệu nhà đầu tư có mục đích
nào khác ngoài chuyện thuê đất trồng rừng hay không khi mà nhiều dự án
được thực hiện trên các khu vực “nhạy cảm” về an ninh quốc phòng.
Tranh
cãi chắc chắn sẽ còn tiếp tục khi mà mới đây, InnovGreen trong một nỗ
lực nhằm chứng minh sự “trong sáng” của mình đã có đề xuất về việc trả
lại các khu đất “nhạy cảm” bằng việc nhận các khu đất mới để tiếp tục
các dự án trồng rừng. Tuy nhiên, tương lai của các dự án cũng đang là
dấu hỏi khi mà các địa phương sẽ phải cẩn trọng hơn trong các quyết định
tiếp theo trước sức ép của công luận. Sự việc cũng đặt ra những câu hỏi
mới về quá trình phân cấp quản lý đầu tư cho các địa phương, vấn đề bảo
vệ và đối xử với nhà đầu tư nước ngoài…
10. Thông tư về quản lý giá và cuộc tranh cãi chưa có hồi kết
Thông
tư 122 về quản lý giá và cuộc tranh cãi bất tận xung quanh văn bản này
cũng xứng đáng được lựa chọn là một sự kiện tiêu biểu của cộng đồng
doanh nghiệp năm nay.
Tiêu
biểu là vì văn bản này khi mới ở hình thức dự thảo đã bị phản đối mạnh
mẽ nhưng cuối cùng vẫn được ban hành, và mặc dù đã ban hành và có hiệu
lực rồi vẫn bị yêu cầu bãi bỏ. Các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh
nghiệp nước ngoài cho rằng giá cả là một yếu tố tối quan trọng trong
hoạt động kinh doanh, vì vậy nó phải được “điều tiết” bởi cung cầu thay
vì hành chính hóa. Hơn nữa, việc phải kê khai và báo cáo định kỳ về giá
cả có thể ảnh hưởng tới bí mật kinh doanh, điều mà thông lệ quốc tế
không cho phép.
Trước
sức ép của các doanh nghiệp, Bộ Tài chính cho biết sẽ tiếp tục ghi nhận
các ý kiến phản hồi và trong thời gian tới Luật về giá sẽ được xây dựng
để thay thế cho Pháp lệnh Giá hiện hành.
Nguyễn Vân- Theo VnEconomy
Ý kiến của bạn