Tôn thép có thể coi là nạn nhân mới nhất của gian lận thương mại trong lĩnh vực VLXD với hình thức phổ biến nhất là gian lận về mặt nguồn gốc, nghĩa là nhập tôn thép không rõ nguồn gốc với giá cực kỳ rẻ sau đó bán ra thị trường, hoặc nhại lại các thương hiệu nổi tiếng trong nước để bán.

Số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy thị phần tôn mạ thương hiệu Việt chỉ chiếm khoảng 75%, 25% còn lại là của nước ngoài hoặc liên doanh, chưa tính lượng tôn nhập từ Trung Quốc qua đường chính ngạch hoặc tiểu ngạch đang âm thầm đi vào mọi ngóc ngách thị trường.

Theo ông Lê Phước Vũ, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Hoa Sen, mỗi mét tôn giả, người tiêu dùng bị thiệt hại khoảng 4.000-6.000 đồng. Với ước tính lượng tôn thép giả đang chiếm 20% thị phần, tương đương khoảng 346.000 tấn, số tiền người tiêu dùng bị móc túi lên đến gần 400 tỷ đồng.


Trước tôn, thép xây dựng cũng đã một thời gian dài lao đao vì thép giá rẻ được nhập khẩu ào ạt từ Trung Quốc cạnh tranh quyết liệt. Thép xây dựng vẫn có thuế cao 5-10%, nhưng doanh nghiệp nhập khẩu trốn tránh bằng cách khai thép nhập khẩu là hợp kim để có mức thuế 0%, trong đó chủ yếu là thép Trung Quốc chứa vi lượng Bo.

Theo VSA, lượng nhập khẩu thép hợp kim chứa Bo đã vượt quá gấp nhiều lần nhu cầu thật của ngành sản xuất trong nước. Đặc biệt, trong những tháng cuối năm 2014, lượng thép cuộn chứa Bo từ Trung Quốc có sự gia tăng đột biến, ước cả năm 2014 có thể đạt tới 550.000-600.000 tấn. Trong khi đó, công suất thiết kế thép xây dựng trong nước đã lên tới gần 12 triệu tấn, nhưng tiêu thụ chỉ đạt khoảng 5 triệu tấn trên lý thuyết, mức dư thừa hơn 50%.

Không chỉ có riêng tôn, thép, các mặt hàng kính xây dựng, gạch lát, các thiết bị vệ sinh dùng trong xây dựng cũng có những thời điểm không thể đứng vững trước các mặt hàng giá rẻ, đặc biệt các mặt hàng đến từ Trung Quốc.

Gạch ốp lát, các loại thiết bị vệ sinh như bồn tắm, vòi nước, chậu rửa, cửa nhựa... xuất xứ từ Trung Quốc cũng xuất hiện trên thị trường với giá chỉ bằng 60-70% so với hàng sản xuất trong nước khiến doanh nghiệp nội không có cơ hội để cạnh tranh.

Theo tính toán của nhiều doanh nghiệp, trong xây dựng và sửa chữa nhà cửa, VLXD thường chiếm 50-70% chi phí, vì vậy nhiều chủ đầu tư hoặc người xây nhà sẽ có xu hướng chọn VLXD giá rẻ nhằm tiết kiệm, hậu quả công trình sẽ nhanh chóng xuống cấp.